انواع متدوال قراردادهای ساخت
قرارداد ساختمانی، یک توافق قانونی است که بین مالک و سازنده برای انجام کار ساختمانی اعمال می‌شود. این قرارداد حاوی جزئیاتی درباره مبلغ پاداش یا روش توزیع پاداش برای کار انجام شده است. در صنعت ساخت و ساز، انواع مختلفی از قراردادهای ساختمانی وجود دارد، اما برخی از آنها در اولویت برای متخصصان ساخت و ساز قرار دارند.
قراردادهای ساخت و ساز به طریقی تعریف می‌شوند که مبالغ پرداختی و شرایط دیگر مشخص شده در قرارداد، از جمله مدت زمان، کیفیت، مشخصات و سایر جزئیات مهم را تعیین می‌کنند. بسیاری از این قراردادها قابلیت تغییر دارند و می‌توانند برای رفع نیازهای خاص پروژه و محصول سازمانی سفارشی شوند.
یک نوع قرارداد ساختمانی، قرارداد با قیمت مقطوع یا مبلغ ثابت است که شامل مجموع قیمت ثابت برای تمام فعالیت‌های مرتبط با ساخت و ساز است. این قرارداد می‌تواند شامل ایجاد انگیزه‌ها یا تنبیهاتی برای پایان زودهنگام، جرایم در صورت تاخیر یا جریمه برای فسخ قرارداد باشد. قرارداد با قیمت مقطوع زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که مالک می‌خواهد ریسک به سازنده منتقل شود و از دستورات تغییر برای کارهای نامشخص استفاده کند. با این حال، پیمانکار نیز باید بخشی از ریسک انتقالی را در هزینه‌های خود در نظر بگیرد، که در قیمت ثابت در نظر گرفته نمی‌شود. در قرارداد با قیمت مقطوع، بازیابی اعتبار برای کاری که به پایان نرسیده، سخت‌تر است، بنابراین در تحلیل گزینه‌های قراردادی، باید این موضوع را در نظر داشت.
قراردادهای حق‌الزحمه یا Cost-Plus قراردادهایی هستند که پرداخت به پیمانکار براساس هزینه‌های واقعی به علاوه درصدی از هزینه‌ها یا دستمزد انجام می‌شود. در این نوع قرارداد، هزینه‌های واقعی از جمله خریدها و سایر هزینه‌های مستقیم ناشی از فعالیت‌های ساخت و ساز پرداخت می‌شود. قراردادهای انجام کار با حق‌الزحمه براساس هزینه اجرای کار، باید شامل جزئیاتی در مورد میزان پیش‌پرداخت (درصدی از هزینه مواد و کار) مربوط به سربار و سود پیمانکار باشد. هزینه‌ها باید دقیقاً طبقه‌بندی شده و به عنوان هزینه‌های مستقیم یا غیرمستقیم مشخص شوند. انواع مختلفی از قراردادهای انجام کار با حق‌الزحمه وجود دارند، اما متداول‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
- هزینه به علاوه درصد ثابت برای حق‌الزحمه
- هزینه به علاوه حق‌الزحمه ثابت (مبلغ ثابت)
- هزینه به علاوه قراردادهای اجرایی با حداکثر قیمت تضمین شده
- هزینه به علاوه قرارداد پاداش و قراردادهای اجرایی با حداکثر قیمت تضمین شده
قراردادهای دستمزدی قراردادهای دستمزدی معمولاً در مواقعی که گستره پروژه مشخص نشده باشد، استفاده می‌شوند. در این نوع قرارداد، مالک و پیمانکار یک نرخ ساعتی یا روزانه توافق می‌کنند که شامل هزینه‌های اضافی است که در روند ساخت و ساز ایجاد می‌شود. هزینه‌ها باید به عنوان هزینه‌های مستقیم، غیرمستقیم و یا سربار دسته‌بندی شده و در قرارداد وضع می‌شوند.
قراردادهای فهرست بهایی (Unit Price Contracts)، نوع دیگری از قراردادها هستند که معمولاً توسط سازندگان و سازمان‌های دولتی استفاده می‌شوند. در این نوع قرارداد، قیمت واحد برای انواع و اقسام کارها مشخص می‌شود و پیمانکار بر اساس مقدار کاری که انجام می‌دهد، پرداخت می‌شود.