پروژه و مهندسی مدیریت پروژه

پروژه مجموعه ای از فعالیت ها است که برای دستیابی به منظور یا هدف خاصی انجام می گیرد. پروژه ها شامل فعالیت هایی هستند که باید در تاریخ های معین، با هزینه های معین و کیفیت تعیین شده ای به انجام رسند. لازمه ی موفقیت هر پروژه، دستیابی توأم به هر سه عامل زمان، هزینه و کیفیت معین است و خارج شدن هر یک از سه عامل مذکور از حدود تعیین شده، می تواند به انجام پروژه ای ناموفق و غیر اقتصادی منجر شود.

تخصیص، پیگیری و کاربرد منابع برای رسیدن به اهداف مشخص در یک دوره زمانی خاص را مدیریت پروژه (به انگلیسی: Project management) می‌گویند. به بیان دیگر مدیریت پروژه، به‌کارگیری دانش، مهارت‌ها، ابزارها و تکنیک‌ها برای فعالیت‌های پروژه به منظور تحقق الزامات پروژه است. مدیریت پروژه با استفاده از فرایندهایی هم‌چون فرایندهای آغازین، برنامه‌ریزی، اجرایی، پایشی و اختتامی انجام می‌پذیرد.

مهندسی مدیریت پروژه (به انگلیسی: Engineering Project Management) یا همان رشته مدیریت پروژه و ساخت (Project Management and Construction) تلفیق علم، هنر و فن است و به منظور آموزش برای انجام فعالیت‌های آماده‌سازی، نظارت و اجرای پروژه به ویژه پروژه‌های عمرانی طرح‌ریزی شده‌است. ویژگی اصلی تخصصی مهندسی مدیریت پروژه، ماهیت بین رشته‌ای آن است. این رشته تلفیقی از رشته‌های عمران، صنایع و مدیریت می‌باشد. برای مدیریت پروژه روش‌های و طرح‌های بسیاری وجود دارد که بسته به نوع پروژه و شرایط ویژه آن اتخاذ می‌شود نحوه مدیریت پروژه تأثیر مستقیمی بر رسیدن به اهداف آن دارد. هر چند که رویکرد مدیریت پروژه یک رویکرد کاملاً اقتضایی است اما با فرموله کردن موضوع می‌توان از درست بودن تصمیم‌های گرفته شده اطمینان حاصل کرد.

انجمن مدیریت پروژه APM در سال ۱۹۹۲ اولین سری استاندارد دانش مدیریت پروژه (Project Management Body Of Knowledge) خوانده می‌شود را ارائه نمود که تاکنون ۴ بار این استاندارد بازنگری شده‌است. این استاندارد حاوی الزاماتی برای مدیریت پروژه می‌باشد که تضمین‌کننده رسیدن به اهداف پروژه‌ها می‌باشد. بر اساس PMBOK ، هر پروژه به ۵ مرحله آغاز، برنامه‌ریزی، اجرا، کنترل و خاتمه تقسیم شده و این استاندارد برای اجرای موفق این ۵ مرحله راهنمایی‌های کاربردی ارائه می‌کند.

سازمان جهانی استانداردسازی (ISO) با توجه به نتایج موفق به دست آمده از اجرای PMBOK اقدام به تدوین استاندارد جهانی ISO 10006 نمود و این استاندارد بین‌المللی به پیش می‌رود تا در جهان جانشین موفقی برای سایر روش‌های مدیریت پروژه گردد. اجرای این استانداردها به ویژه به شرکتهایی که پروژه‌های بزرگ صنعتی و عمرانی را اجرا می‌کنند یا در مناقصه‌های بین‌المللی شرکت می‌نمایند توصیه می‌شود.